Het bestuur van Amsterdam ziet eruit als een lappendeken: er is een centraal stadsbestuur en er zijn dertien stadsdeelbesturen met 45 gemeenteraadsleden en meer dan 300 stadsdeelraadsleden.

Aan het hoofd van de gemeente staat de gemeenteraad. Deze raad bestaat uit 45 leden van verschillende politieke partijen. Gemeenteraadsleden worden om de vier jaar gekozen door de Amsterdammers die mogen (en gaan) stemmen.

De gemeenteraad heeft de verantwoordelijkheid over alle belangrijke beslissingen die de hele stad aangaan. Zo beslist de raad bijvoorbeeld over de hoogte van de gemeentebelastingen, over het aanwijzen van nieuwe industrie- en woongebieden, de herprofilering van de Dam of over het openbaar vervoer. De gemeenteraad stelt ook verordeningen (gemeentelijke wetten) vast.

De gemeenteraad vergadert om de twee weken. Die vergaderingen zijn openbaar en beginnen vrijwel altijd op woensdagmiddag vanaf 13.00 uur.

In contact met de gemeenteraad

Er zijn voor de Amsterdamse burgers diverse mogelijkheden om met de gemeenteraad in contact te komen. Meer informatie over de verschillende inspraakmogelijkheden en over de procedures bij inspraak vindt u op de pagina ' Invloed uitoefenen'.

Het dagelijks bestuur van de centrale stad is in handen van het college van burgemeester en wethouders, ook wel 'college' of 'B&W' genoemd. Wethouders worden door en uit de gemeenteraad gekozen. Na hun benoeming blijven de wethouders wel lid van de gemeenteraad. Zij mogen dus meestemmen tijdens de raadsvergaderingen.

De burgemeester en de acht wethouders hebben het werk verdeeld: ieder heeft een eigen portefeuille met onderwerpen waar hij of zij verantwoordelijk voor is. Het college moet de door de raad te nemen besluiten voorbereiden en, nadat de raad heeft besloten, die besluiten uitvoeren. De raad kan een voorstel van het college ook afwijzen: de raad is immers de baas.

Om effectief te kunnen besturen, heeft de gemeenteraad een groot aantal zaken aan het college gedelegeerd. Het gaat dan vooral om besluiten die worden genomen op basis van een vastgesteld beleid en dus niet meer in de gemeenteraad aan de orde hoeven komen.

Het college vergadert tweemaal per week, op dinsdag en op vrijdag. Deze vergaderingen zijn niet openbaar.

De burgemeester neemt een bijzondere plaats in. Hij is niet door de bewoners van de stad gekozen, maar benoemd bij een Koninklijk Besluit. Hij is zowel voorzitter van de gemeenteraad als het college. In de gemeenteraad mag hij niet meestemmen, maar in het college wel.

De burgemeester heeft daarnaast nog een aantal eigen bevoegdheden. Zo is hij ook korpsbeheerder en verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde in de stad. Verder bepaalt hij voor een groot deel 'het gezicht' van Amsterdam naar buiten toe. De huidige burgemeester van Amsterdam is de heer Schelto Patijn.

De meeste voorstellen aan de gemeenteraad komen niet rechtstreeks in de raad aan de orde. Eerst vindt bespreking plaats in zogenaamde commissies van advies (CvA), ook wel raadscommissies genoemd. Deze commissies bestaan uit leden van de gemeenteraad (waaronder de verantwoordelijke wethouder), die zijn gespecialiseerd in een bepaald onderdeel van het beleid.

Er zijn in Amsterdam negen van dergelijke commissies die in de regel om de twee weken -meestal in het openbaar- vergaderen. In die vergaderingen zijn ook ambtenaren aanwezig, die inlichtingen over een beleidsonderwerp kunnen geven. In de commissie kunnen, behalve uiteraard de raadsleden, ook anderen het woord voeren: bijvoorbeeld burgers die een brief aan de raad hebben geschreven (een zogenaamd raadsadres). De kleinere fracties laten zich in de raadscommissies soms vertegenwoordigen door duo-raadsleden. Duo-raadsleden zijn niet gekozen voor de gemeenteraad, maar stonden wel op de kandidatenlijst van de desbetreffende politieke partijen.